In gesprek met Guido Blom directeur bij Fundis
In januari 2022 ging er een golf van verandering door de zorgsector, aangewakkerd door hoogleraar oudergeneeskunde, Rudi Westendorp, werkzaam in Denemarken. Rudi schreef een artikel over de groeiende ouderenpopulatie en pleitte voor een holistische benadering in de zorg. Hij benadrukte dat bij kwetsbare ouderen het noodzakelijk is holistisch te kijken, eerlijk het gesprek aan te gaan en de wensen van de oudere centraal te stellen. Kortweg ging het over niet langer kijken naar wat ouderen niet meer konden, maar wat in het vermogen lag nog wel te ondernemen. Het artikel motiveerde collega’s binnen Fundis en trok al snel de aandacht van het Zilveren Kruis. Dit leidde tot de financiering van een pilotproject waarbij de hulpverlening werd ingericht op basis van de principes van reablement.
Het eerste gesprek
De hulpverlening op basis van reablement is niet gebonden aan protocollen, maar gebaseerd op oprechte aandacht en luisteren. Reflecties brachten aan het licht dat medewerkers vaak vanuit hun eigen organisatie dachten, in plaats van vanuit de behoeften van de oudere. Dit inzicht leidde tot de oprichting van Reablement Nederland, een vereniging met diverse leden, waaronder zorgorganisaties, burgers, financiers, wetenschap en onderwijs. De vereniging, opgericht in de zomer van 2023, groeide al snel uit tot een beweging die zich richt op de doeltreffende implementatie van reablement in de zorg. Het vergt tijd en richt zich op het inbedden van het gedachtegoed in organisaties, evenals concrete interventies met praktijkvoorbeelden.
Praktijktoepassing
Vereniging Reable Nederland heeft een leergang met zeven modules ontwikkeld, waarbij de nadruk ligt op het begrip dat de oudere de regie over zijn eigen leven heeft. Het leren luisteren vormt hierbij de basis. Vanuit deze luisterhouding worden vragen van de oudere benaderd in drie stappen: Neem niet over wat mensen zelf kunnen. Help mensen te herwinnen wat ze niet meer kunnen. En zorg samen voor een oplossing voor dat wat overblijft. Het cruciale is dat de echte vraag van de oudere al aan de voorkant van het gesprek naar voren komt.
Voorbeelden en projecten
Reablement gaat verder dan alleen fysiek herstel; het richt zich op het vervullen van levensvragen die de zelfstandigheid en de zelfredzaamheid van de oudere bevorderd. Dit kan bijvoorbeeld betrekking hebben op het weer mogen autorijden na een fractuur. Niet omdat dit fysiek niet meer kan, maar omdat door het gebruik van medicatie als gevolg van die fractuur het niet meer mag. Een goed voorbeeld hiervan zie je bij VVT instelling Mijzo in Brabant, een voorloper in reablement, met een programma dat zich richt op het snel aanleren van zorgvragen met behulp van training, technologie en hulpmiddelen. In Zoetermeer zal in de toekomst een dag- en doecentrum gerichte trainingen aanbieden, niet alleen verzorgd door professionals, maar ook door vrijwilligers en andere bezoekers. Hier draait het niet om het snel overnemen van taken, maar om mensen te helpen vaardigheden aan te leren, bijvoorbeeld koken na het verlies van een partner. Binnen Fundis past deze vernieuwende benadering ook bij het vaststellen van de indicatie. Het gesprek met de ouderen staat centraal om de zorgvraag te bepalen. Alleen voor zaken die een oudere niet zelf kan aanleren, wordt een indicatie afgegeven; voor de rest wordt begeleiding geboden om zoveel mogelijk zelfstandig in het leven te blijven staan.
Thuissituatie
Het thuiscoachteam, revalidatie en Zorgpension zijn meer initiatieven voor het voorkomen van instroom in de langdurige ouderenzorg. Doordat het thuiscoachteam al in een vroeg stadium met de oudere kennismaakt op de locatie van een Zorgpension is de overgang naar huis veel makkelijker en meer vertrouwd. De kennismaking wordt opgevolgd door enkele weken monitoring in de thuissituatie. Hierdoor wordt vroegtijdig ingrijpen mogelijk, waarmee langdurige zorginstroom wordt voorkomen.
Regie, geluk en preventie
Rudi Westendorp vat het mooi samen: “Iemand heeft een vraag en iemand moet hiervan herstellen.” Dit betekent inspelen op levensvragen met passende antwoorden. De bewustwording bij medewerkers om écht te luisteren, in plaats van direct in zorgtaken te duiken, opent de deur naar meer regie voor ouderen over hun eigen leven. Hierdoor zijn medewerkers uiteindelijk gelukkiger, en het draagt bij aan het voorkomen van langdurige zorg.
Het onderwerp staat niet alleen op de agenda in de ouderenzorg, maar ook in andere sectoren zoals ziekenhuizen, waardoor Reablement een actieve rol speelt in het vernieuwen van de totale zorgbenadering.
